امروزه نگهداری از زیرساخت­‌ها به همان اندازه ایجاد و توسعه ریز ساخت‌­ها، امری ضروری برای توسعه پایدار می­‌باشد. برای نگهداری از شبکه راه­‌ها وجود یک سامانه مدیریت و نگهداری روسازی الزامی است که بتوان از آن به عنوان ابزار تصمیم­گیری استفاده کرد. به همین دلیل اکثر کشورهای در حال توسعه به دنبال یک سامانه مدیریت و نگهداری روسازی کارآمد هستند که بتوان بیشترین بازده اقتصادی را از بودجه ­های کلانی که در بخش راه مصرف می­ شوند، به دست آورند. راه­‌ها سرمایه ملی هر کشوری محسوب می­ شوند و سالانه بخش عظیمی از بودجه‌‌های عمرانی کشورها صرف ترمیم و نگهداری و بهسازی آنها می­ شود­، بنابراین در شبکه راه­ ها­، استفاده از یک سامانه مدیریت و نگهداری که بتوان از آن به عنوان ابزاری برای تصمیم­ گیری­‌ها و بهینه کردن هزینه ­های ترمیم و نگهداری استفاده کرد، امری ضروری است. تدوین یک رویه تصمیم ­گیری سیستماتیک و ضابطه ­مند برای اتخاذ تصمیم­‌های اساسی همواره به عنوان یکی از دغدغه­‌های فکری مدیران، مطرح بوده است. در نتیجه وجود چنین سیستمی­، امکان اعمال سلایق و نظریات شخصی در فرایند تصمیم­ گیری را منتفی کرده و قابلیت اطمینان صحت تصمیم افزایش پیدا خواهد کرد. نظر به محدودیت بودجه سالیانه برای اجرای پروژه ­ها، ناگزیر باید در چارچوب محدودیت بودجه، پروژه­‌های اولویت­‌دار را جهت اجرا انتخاب نمود. وجود تنگناها و پایین بودن سطح کیفی خدمات در سایر شیوه­‌های حمل و نقل کالا و مسافر و همچنین امکان استفاده از خودروهای شخصی به دلیل رفاه نسبی بیشتر در سفرها­، تقاضای عمومی باری، استفاده از جاده­‌ها را افزایش داده است به طوری که در کشور ایران سهم حمل و نقل کالا و مسافر از طریق جاده ­ها نسبت به کل حمل و نقل این کشور به ترتیب برابر 80 و90 درصد گزارش شده است که نمادی از اهمیت و نقش ویژه جاده­‌ها در حیات فعلی اقتصاد جامعه می‌باشد. بنابراین یکی از مهمترین مسایل در مدیریت شهری، بحث روسازی معابر و مدیریت بر آنها است. سیستم مدیریت روسازی شامل پیش‌بینی شرایط شبکه‌های روسازی و قیمت ­های مرتبط می­ باشد که با به کارگیری انواع استراتژی­‌های تعمیراتی روسازی‌های مختلف انجام پذیرد.
یک سیستم مدیریت روسازی (PMS) روش سیستماتیک و منسجم را برای انتخاب ضروریات ترمیم و نگهداری، تعیین اولویت­‌ها و زمان بهینه برای تعمیرات از طریق پیش‌بینی وضعیت روسازی برای آینده در اختیار می­ گذارد.
با توجه به وسعت شبکه معابر شهری و هزینه­‌های سنگین تعمیرات و نیز هزینه­‌های وارده بر کاربران، استفاده از سیستم اطلاعات مکانی (GIS) در سیستم مدیریت روسازی اجتناب ناپذیر است.
یک سیستم اطلاعات مکانی کارا، بستر مناسبی را برای تمام جزئیات و شاخه ­هایی که می­ تواند توسط سامانه PMS بررسی شود، مهیا می­ کند. نتیجه حاصل از ترکیب GIS/PMS یک ابزار قوی برای ارتقا تمام اجزا و قسمت­‌های PMS می­ باشد. بنابراین ایجاد و راه­ اندازی یک سیستم مدیریت شهری و استفاده از قابلیت­‌های GIS در آن می­ تواند موجب بهینه­ سازی و بهنگام­ سازی تعمیرات روسازی شده و همچنین هزینه­‌ها را کاهش داده و توزیع آن را عملی نماید.
هدف این سامانه پوشش نیازهای کاربران در سه سطح سیاست­ گذاری، اجرا، فنی و مهندسی در حوزه معاونت فنی و عمران شهرداری است که مرتبط با مدیریت روسازی معابر می­ باشد. سیاست­ گذاران شهرداری قادر خواهند بود با استفاده از این سامانه سؤالات و ابهاماتی در خصوص توجیه تقاضاهای بودجه، اثرات نقصان منابع مالی و بودجه، تأثیر استانداردهای پایین و تقاضا­های بودجه بر وضعیت آینده شبکه معابر و… را به صورت شفاف دریافت نمایند.
کاربران سطح اجرایی این سامانه نیز قادر خواهند بود برای توجیه درخواست­‌های بودجه خود برنامه اولویت­ بندی شده هدفمند ارائه نمایند، وضعیت فعلی شبکه معابر شهری را در قالب نقشه، نمودار و جداول بطور خلاصه ارزیابی نمایند، تأثیر کمبود نگهداری یا نوسازی معابر را با کمک ابزارهای پیش‌بینی شده به صورت کمّی مشاهده نمایند، پیش‌بینی­‌هایی از وضعیت آینده شبکه معابر از نظر قابلیت سرویس­ دهی و ایمنی به صورت لحظه­‌ای انجام دهند،
دسترسی سریع و آسان به مستندات پروژه­‌ها (قراردادها، صورت وضعیت­ ها، پیمانکاران، استانداردها)در هر زمان و مکان داشته باشند.
یکی از مهمترین داده­های مربوط به معابر، ثبت انواع خرابی­ ها، مقدار و مکان دقیق آن­ها می‌­باشد؛ که این عمل قبلا به صورت دستی و کاملا مکانیکی بر روی کاغذ صورت می­ گرفته است. در این روش به تعداد افراد بیشتری جهت برداشت داده­‌ها و ثبت آنها در رایانه نیاز می­ باشد و با وجود صرف هزینه و وقت بیشتر، سرانجام وجود مقداری خطا در داده ­ها نیز امری عادی است.
اما هم اکنون با استفاده از اپلیکیشن برداشت اطلاعات جهت برداشت و مدیریت اطلاعات روسازی معابر، باعث ساده­‌تر و سریع ­تر شدن این امر شده و علاوه بر کاهش زمان و هزینه، در کاهش مقدار خطا در داده­‌ها نیز بسیار مؤثر خواهد بود.
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
منابع:
1. پایگاه اینترنتی مدرن اندیشان ساعی
2. استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) در مدیریت روسازی راه، شمس نوبخت - عضو هیأت علمی دانشکده عمران دانشگاه علم و صنعت ایران، مهدی میناگر - دانشجوی کارشناسی ارشد راه و ترابری دانشگاه علم و صنعت ایران